Trzeba koniecznie podkreślić, że samotne macierzyństwo i samotne ojcostwo, nie jest jeszcze wyrokiem. Z odpowiednią wiedzą i kierowanym wsparciem, wszelkie trudności związane z tą sytuacją życiową można pokonać! W tym przypadku celem musi się stać stworzenie stabilnego, szczęśliwego domu dla siebie i dzieci.
Samotne rodzicielstwo jest sytuacją, w której jeden z rodziców samodzielnie wychowuje dzieci, bez uczestnictwa i stałego wsparcia drugiego z rodziców. Przyczyną samotnego rodzicielstwa może być śmierć jednego z rodziców, rozwód, separacja, bądź rodzicielstwo w wyniku nieplanowanej ciąży i podjęcia samodzielnej, lub wymuszonej decyzji o samotnym wychowywaniu dziecka. Aktualnie w Polsce jest coraz więcej osób, które decydują się na samotne rodzicielstwo, albo które przez los zostaną skonfrontowane z tego typu sytuacją.
Wyzwania
Samotne macierzyństwo i samotne ojcostwo jest stanem, który niesie za sobą konkretne wyzwania i trudności. Należą do nich:
- brak wsparcia -samotni rodzice często muszą sobie samodzielnie radzić z obowiązkami domowymi, wychowaniem dziecka, pracą zawodową i problemami finansowymi;
- brak czasu dla siebie - obowiązki związane z opieką nad dzieckiem i pracą zawodową, prowadzą do poważnego deficytu czasu, który można przeznaczyć na relaks, odpoczynek i rozwijanie własnych zainteresowań;
- problemy finansowe -samotne rodzicielstwo często wiąże się z trudnościami finansowymi, zwłaszcza jeśli rodzic nie może liczyć na wsparcie finansowe drugiego rodzica;
- kwestie wychowawcze - samotny rodzic często odczuwa brak wsparcia w procesie wychowania dziecka, co może prowadzić do poczucia bezradności i braku możliwości wykorzystania istniejących narzędzi wsparcia;
- wpływ na zdrowie psychiczne rodzica samotnie wychowującego dziecko (dzieci), oraz dzieci żyjących w niepełnych rodzinach;
- stres, zmęczenie, obniżona samoocena, depresja, to częste skutki oddziaływania trudnych sytuacji życiowych na psychikę człowieka będącego w tego typu sytuacjach.
Samotne, czyli samodzielne macierzyństwo i ojcostwo jest sytuacją życiową, która absolutnie wymaga wsparcia i pomocy, i to nie tylko od strony państwa, ale także od strony reszty społeczeństwa.
Skąd można spodziewać się należnej pomocy w sytuacji, gdy rodzina staje się niepełna?
Pomoc społeczna:
- MOPS – y i GOPS – y (Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej) PCPR – y (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie), świadczące pomoc prawną i finansową;
- ZUS czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych (świadczenia finansowe);
- Organizacje pozarządowe, czyli różne fundacje i stowarzyszenia wspomagające samotne rodzicielstwo (pomoc prawna, pomoc psychologiczna, wsparcie społeczne).
Wsparcie emocjonalne:
Czyli wsparcie od strony rodziny, przyjaciół, a także możliwość skorzystania z poradnictwa psychologicznego lub terapii rodzinnej;
Dostęp do informacji i zasobów
Istnieją liczne organizacje i portale internetowe, które oferują informacje, porady i wsparcie dla samotnych rodziców.
Uwaga!
Samotni rodzice mogą liczyć na dodatkowe wsparcie finansowe, takie jak zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Poza tym dziecko wychowywane w niepełnej rodzinie ma pierwszeństwo w przyjęciu dziecka do żłobka lub przedszkola.
Najbliżsi – pierwsze źródło wsparcia emocjonalnego
Choć może się to wydawać oczywiste, wielu samotnych rodziców zapomina, jak cenne może być w ich sytuacji wsparcie najbliższej rodziny. W pokonywaniu codziennych trudności bardzo ważne jest wytchnienie, jakie daje wsparcie najbliższych.
Pamiętaj!
Nie trzeba bać się prosić najbliższych o pomoc. Rodzina czy bliscy znajomi często są chętni do pomocy, ale nie czynią tego, bo nie wiedzą, jaka pomoc jest potrzebna i jak w konkretnym przypadku tej pomocy udzielić!
Gdzie szukać pomocy poza rodziną?
- Centrum Interwencji Kryzysowej – jednostki prowadzone przez MOPS – y (GOPS-y). W każdym mieście (gminie) istnieje taka instytucja. To tam można zgłosić swoją sytuację, a pracownik socjalny wskaże miejsce, do którego można się zwrócić o pomoc. Tam otrzymuje się wsparcie psychologa i prawnika, co jest dość istotne na starcie do życia w nowej sytuacji. Pomoc taka dotyczy m.in. poradnictwa prawnego (złożenie wniosku o rozwód, wniosek o mieszkanie socjalne, znalezienie zatrudnienia, należne wsparcie finansowe). W ramach interwencji kryzysowej udziela się natychmiastowej i specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb także poradnictwa socjalnego, a w uzasadnionych sytuacjach także schronienia (do 3 miesięcy).
- Dom Samotnej Matki - o pobyt w domu samotnej matki i kobiet w ciąży mogą ubiegać się matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży, które zostały dotknięte przemocą, lub które znajdują się w innej sytuacji kryzysowej, kwalifikującej się do interwencji o charakterze kryzysowym. Aby móc skorzystać z możliwości zamieszkania w takim domu, trzeba spełnić szereg formalności:
- wniosek o skierowanie do domu;
- wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej;
- opinia ośrodka pomocy społecznej zawierającą uzasadnienie pobytu w domu;
- zgoda ośrodka pomocy społecznej na pokrycie kosztów utrzymania mieszkańca (w przypadku osób zameldowanych na terenie gminy, w której znajduje się ośrodek);
- zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w domu (brak uzależnienia od alkoholu i narkotyków).
- Podobne placówki prowadzone przez fundację Caritas, organizacje pro-life, zakony żeńskie; stowarzyszenie Monar;;
- Inne organizacje pozarządowe: np. Fundacja Sama Mama (https://fundacja.sama-mama.pl) lub Centrum Służby Rodzinie (https://www.csr.org.pl) także oferują wsparcie psychologiczne, prawne i organizacyjne.
Co w sytuacji braku miejsc w Centrum Interwencji Kryzysowej lub Domu Samotnej Matki?
Na szczęście są również inne fundacje pomagające w tego typu trudnych sytuacjach. Można zapisać się na terapię psychologiczną oraz czasowe wsparcie w opłatach za mieszkanie, oraz za jedzenie. Wystarczy wpisać w wyszukiwarkę Google hasło „Fundacje wspierające samotne matki”, by pojawiła się lista miejsc, do których można się zgłosić po pomoc.
Jeśli nie ma możliwości skorzystania z Internetu albo sytuacja zmusza do szybkiego opuszczenia z dzieckiem (z dziećmi) domu, na każdym posterunku Policji udzielą informacji, gdzie można się zgłosić, by uzyskać stosowną pomoc i opiekę.
Pamiętaj!
Nie ma sytuacji bez wyjścia. Warto wiedzieć, gdzie szukać pomoc. Nie należy się wstydzić o nią prosić! Walka o dobre dzieciństwo dla swojego dziecka (swoich dzieci) jest aktem odwagi, a nie porażką i nie może stać się powodem do jakiegokolwiek wstydu!.
Programy instytucjonalnego wsparcia finansowego
- Zasiłki rodzinne i dodatki – samotni rodzice mają prawodo zasiłku rodzinnego oraz stosownych dodatków, np. na dziecko (dzieci), na wychowanie w rodzinie, na pokrycie kosztów edukacji. Istotne jest złożenie wniosku w odpowiednim urzędzie gminy lub miasta;
- Program 800+ - podobnie jak inni samotni rodzice mogą korzystać z programu 800+, niezależnie od liczby posiadanych dzieci;
- Alimenty - jeśli sąd prawomocnie orzekł alimenty, a matka (ojciec) ma niskie dochody, może ubiegać się o zasiłek alimentacyjny (świadczenie z funduszu alimentacyjnego).Świadczenie alimentacyjne jest wypłacane z Funduszu Alimentacyjnego w przypadku realnego braku alimentów od drugiego rodzica (informacje: https://www.gov.pl/web/rodzina/fundusz-alimentacyjny).
- Mieszkanie komunalne - gminy oferują możliwość wynajmu mieszkań komunalnych, które są tańsze niż lokale prywatne. Trzeba spełnić określone warunki, aby je otrzymać: (informacje: https://mieszkanie-komunalne.pl/dla-samotnej-matki-wzor-uzasadnienia-wniosku-o-przydzial-mieszkania-komunalnego).
- Dofinansowanie żłobka lub przedszkola (aktywny rodzic) – (https://www.gov.pl/web/rodzina/aktywny-rodzic).
- Ulgi podatkowe dla samotnych rodziców przy rozliczaniu PIT – od 2022 roku ulga 1500,00 PLN dla samotnego rodzica: https://www.podatki.gov.pl/pit/osoba-samotnie-wychowujaca-dziecko.
Grupy wsparcia online – szybki kontakt z osobami w podobnej sytuacji
Wiele miast ma grupy wsparcia dla samotnych matek (ojców). Tam można dzielić się doświadczeniami i otrzymywać wsparcie od innych ludzi przeżywających podobne problemy. Facebook, fora internetowe, a nawet grupy na WhatsAppie – to też są przestrzenie, w których codziennie setki samotnych rodziców dzielą się swoimi doświadczeniami.
Czy warto?
Oczywiście, że warto! Dlaczego?
- możliwość zadawania pytań przez 24 godziny i 7 dni w tygodniu;
- brak oceny, bo ludzie z którymi można się skontaktować, naprawdę rozumieją, co oznacza samotne rodzicielstwo;
- szybka wymiana potrzebnych informacji o zasiłkach, urzędach, przedszkolach, procedurach załatwiania itd.
Pomoc psychologiczna – inwestycja w siebie i swoje dziecko
Samotne rodzicielstwo często wiąże się z ogromnym stresem, lękiem o przyszłość, czy też z poczuciem winy. Psycholog w takiej sytuacji nie jest luksusem! To jest tylko jedno z najważniejszych i bardzo przydatnych narzędzi wsparcia zdrowia psychicznego.
Gdzie szukać darmowej pomocy psychologicznej?
- Poradnie psychologiczno-pedagogiczne(PPP) dla rodzica i dziecka (dzieci) z niepełnych rodzin. To są placówki oświatowe, oferujące bezpłatne wsparcie dla dzieci, młodzieży i rodziców. Zazwyczaj obowiązuje w nich rejonizacja, co oznacza, że należy zgłosić się do placówki właściwej dla rejonu, w którym mieszka rodzina;
- Bezpłatne dyżury psychologów w szkołach i przedszkolach;
- Infolinia 800 080 222 - to jest bezpłatna, całodobowa infolinia, gdzie można uzyskać pomoc psychologiczno-pedagogiczną w sytuacji kryzysowej;
- Telefon zaufania dla rodziców – np. 800 100 100 (Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę).
Wsparcie dla samotnych ojców – temat coraz częściej poruszany
Choć najczęściej mówi się o samotnych matkach, samotnych ojców stale przybywa. Dla nich dostępne są te same formy wsparcia, ale warto też poszukać grup wsparcia specjalnie dedykowanych mężczyznom, np.:
- grupa „Samotny Tata” na Facebooku;
- fundacja „Dziecko i Ojciec”;
- spotkania organizowane przez organizacje męskie lub ojcowskie.
Podsumujmy!
Samotne rodzicielstwo to jest trudna, ale możliwa do pokonania sytuacja. Dzięki wsparciu społecznemu, dostępowi do informacji i zasobów, oraz chęci dbania o własne potrzeby, samotni rodzice mogą skutecznie radzić sobie z wyzwaniami, by wychowywać szczęśliwe dzieci.
Nie należy się wstydzić, by prosić o pomoc i wsparcie od rodziny i przyjaciół. Czasami wystarczy rozmowa i obecność bliskiej osoby, aby się lepiej poczuć.
Pamiętaj, że samotne macierzyństwo (ojcostwo) to nie jest wyrok. Z odpowiednim wsparciem i wiedzą, można pokonać trudności, i stworzyć szczęśliwy dom dla siebie i dla swojego dziecka (dzieci).
